Wambierzyce:

– niepozorny punkt na mapie, niby nic … a jednak nie jest to zwykła wioska. To miejsce, w którym człowiek ofiarował Bogu wszystkie swoje lęki i obawy – wykuł w kamieniu i wyrzeźbił w drewnie swoją ludzką kruchość, w rzeźbach uśmiercił czas, strach i przemijanie. Wambierzyce –Śląska Jerozolima. Perła Ziemi Kłodzkiej. Miejscowość, która nie jest zwykłą ludzką osadą, ale jest olbrzymią ruchomą szopką. To miasteczko drewnianych krzyży, figur – postaci biblijnych, zamieszkujących drewniane kapliczki i stacje kalwaryjne. Wambierzyce to biblia w rzeźbie. W samym sercu Wambierzyc jest przepyszna barokowa bazylika, wokół niej kalwaria z 74 kaplicami oraz ruchoma szopka. W bazylice znajduje się XIII wieczna cudowna figurka Wambierzyckiej Królowej Rodzin, przed którą na początku XIII wieku niewidomy Jan z Raszewa odzyskał wzrok. Wieść o cudzie rozeszła się bardzo szybko, pojawiły się pierwsze grupy pielgrzymów. Tak zaczął się kult Matki Boskiej Wambierzyckiej, zapoczątkowany i podtrzymywany w ciągu następnych stuleci przez pątników z Czech, Moraw, Austrii, Opolskiego i Górnego Śląska (rocznie przybywało do Wambierzyc ok. 200 tys. pielgrzymów). Świątynia w swoim obecnym kształcie, została wybudowana w latach 1715-1720. W latach 1683-1708 założona została Kalwaria przez Daniela Osterberga. W roku 1885 było ostatnie gruntowne przebudowanie wambierzyckiego zespołu pielgrzymkowego. Prawie wszystkie kaplice wyposażono w naturalistyczne polichromowane drewniane figury, będące dziełem rzeźbiarzy tyrolskich. Zbudowano ponad 130 kaplic i odtworzono miejsca znane ze Starego i Nowego Testamentu, m.in. Studnię Bethsabee, Sadzawkę Silhoe, bramę Gethsemane, Gihon i Owczą. Centralny plac stał się Doliną Józefata. Okolicznym wzgórzom nadano nazwy: Syjon, Tabor, Horeb, Synaj, a potok przemianowano na Cedron, nawiązując do historii biblijnej. Zachwyt również budzi ruchoma szopka. Tradycje budowy ruchomych szopek w Wambierzycach sięgają XVIII wieku. Obecna szopka powstała w drugiej połowie XIX wieku, a jej twórcą jest Longinus Wittig, ślusarz z zawodu a rzeźbiarz z zamiłowania (przez 28 lat wyrzeźbił ok. 800 postaci, z tego 300 jest ruchomych). Napęd stanowi zachowany w dobrym stanie technicznym mechanizm zegara wagowego. Obok pięciu scen o tematyce religijnej (Boże Narodzenie, sceny z życia Jezusa, święta Rodzina i sceny Męki Pańskiej) dwie sceny przedstawiają pionowy przekrój kopalni węgla kamiennego oraz zabawę ludową. Najstarsze dokumenty pisane w języku łacińskim z roku 1417 podają pierwotną nazwę Wambierzyc: Albertvilla, czyli po niemiecku Albertsdorf. Z biegiem czasu uproszczono wymowę na Albendorf. Przybywający tu licznie Czesi przyjęli własną nazwę tego pielgrzymkowego miejsca: Vamberice. W roku 1945 wyraźnie czeski źródłosłów posłużył do ustalenia polskiej nazwy Wambierzyce. Pierwotna ustna tradycja spisana w XVIII wieku odsłania początki kultu Maryjnego w Wambierzycach.

GÓRY STOŁOWE:

Wskutek unikatowego krajobrazu jest to jedno z najpiękniejszych i najatrakcyjniejszych pasm górskich w Polsce, w obrębie których znajduje się liczący 6280 ha Park Narodowy Gór Stołowych. To jedno z dłuższych pasm Sudetów. Dwa razy przekraczają one granicę polsko-czeską. Łączna ich długość to 42 km. Od płn. wsch. kończą się na rzece Ścinawce, która też dwa razy przekracza granicę, a od zach. na dolinach rzek Metui i jej prawego dopływu Jivki (w Czechach). Dla turystów najbardziej znany jest ich fragment w rejonie Polanicy, Dusznik, Kudowy i Karłowa (PN Gór Stołowych), mniej osób wie o atrakcjach czeskich (Broumovskie Ściany i Teplicko-Adršpachskie Skały).

Jest to jedyny w Polsce przykład gór płytowych, zbudowanych z górnokredowych piaskowców. Stanowiły one dno morza, które zostało wypiętrzone na wysokość kilkuset metrów w wyniku ruchów górotwórczych. Pomiędzy nimi występują pokłady nieprzepuszczalnych margli. Na skutek erozji przyroda wyrzeźbiła w skałach piaskowca fantastyczne formy skalne tworzące zespoły, stanowiące najwyższej klasy atrakcje krajoznawcze.
Góry Stołowe widziane z odległości kilkunastu kilometrów mają charakter płaskiego stołu (stąd nazwa) o pionowych krawędziach opadających niekiedy 300 m w dół, w kierunku Kotliny Kłodzkiej i dolinie rzeki Bystrzycy Dusznickiej.
Z wyrównanego niższego poziomu Gór Stołowych wyrastają 4 zasadnicze masywy skalne. Najwyższym jest Szczeliniec Wielki (919 m n.p.m.). Na szczyt prowadzi droga zbudowana z 682 kamiennych stopni. Ogromny labirynt pośród wspaniałych form skalnych posiadających nazwy utworzone od swoich charakterystycznych kształtów, oraz kilka punktów widokowych, skąd przy dobrej widoczności zobaczyć można całą Ziemię Kłodzką, oraz pasmo Sudetów wraz z Karkonoszami.

Atrakcje turystyczne okolic:

Droga „Stu Zakrętów” – biegnie przez obszar Gór Stołowych, prowadzi z Radkowa do Kudowy Zdrój. Jadąc tą szosą mamy możliwość zobaczyć mnóstwo ciekawych form skalnych, z których najbardziej charakterystyczne są tzw. Grzyby Skalne. Są to grzyby, młoty, maczugi, baszty itp. wyrzeźbione ze skał w wyniku erozji.

Grzyby Skalne – rozległe zgrupowanie fantastycznych grzybów, młotów, maczug, bram i baszt skalnych na wsch. od Karłowa, w stronę Wambierzyc, a na północ od Batorowa. Prowadzą tedy szlaki żółty (z Batorowa), niebieski (z Wambierzyc) i czerwony – główny szlak sudecki. Skałki te powstały w wyniku wietrzenia warstw piaskowca o różnej odporności. Bardziej odporne piaskowca o spoiwie krzemionkowym tworzą dziś kapelusze grzybów, a mniej odporne formacje piaskowca marglistego to ich trzony. Można spotkać nawet grzyby podwójne: jeden na drugim, co oznacza, że ta różna odporność powtarzała się wielokrotnie w obrębie tej samej ławicy piaskowca. Dziś te grzyby tworzą się nadal, współcześnie odpowiada za to zamarzanie i rozmarzanie wody oraz jej napięcie powierzchniowe, które powoduje, że woda łatwo atakuje ich pionowe trzony i pionowe zagłębienia. Wiele grzybów ma własne nazwy: Berło Ducha Gór, Głowa Psa, Borowiki, a żółty szlak z Dusznik przez Batorów i Karłów do Radkowa to tzw. Szlak skalnych grzybów.

Białe Skały – zgrupowanie dużych skał 20-30 m wys. przy żółtym szlaku z Karłowa w stronę skalnych grzybów, na płn. wsch. krawędzi Narożnika (851 m). Ciągną się one przez ok. 1 km. Piaskowiec ma tu bardzo jasne zabarwienie, co uzasadnia nazwę. Prowadzi tu wiele dróg wspinaczkowych. 

Błędne Skały – Obszar mający powierzchnię ok. 21 ha jest rezerwatem przyrody. Te niesamowicie wyglądające skały powstały jako wypiętrzone dno dawnego morza. Na dnie powstały piaskowce, które na wskutek nierównej odporności skał na wietrzenie utworzyły głębokie do 10 m korytarze. Obecnie pomiędzy różnorodnymi formami skalnymi takimi jak skalne maczugi, grzyby, słupy przebiega kilkusetmetrowa trasa turystyczna. Niektóre ze skał posiadają własne nazwy takie jak Stołowy Głaz, Tunel, Kuchnia czy Kurza Stopka. W najwęższych miejscach turyści muszą przeciskać się pomiędzy skalnymi szczelinami wąskimi na kilkadziesiąt centymetrów. Rezerwat położony jest między Kudową-Zdrój a Karłowem.

Twierdza Kłodzka i Labirynty (Kłodzko) – jest zabytkiem architektury militarnej. Pierwsze budowle obronne istniały na Górze Fortecznej już w IX w. Fortyfikacje ulegały ciągłej rozbudowie i zmianom. Największy rozkwit kłodzka fortalicja zawdzięcza Fryderykowi II Wielkiemu, który uczynił ją jednym z najpotężniejszych bastionów pruskiego Śląska.

Podziemna Trasa Turystyczna im. 1000-lecia Państwa Polskiego w Kłodzku – utworzono ją w trakcie prac zabezpieczających Stare Miasto przed katastrofą, jaka mu zagrażała w wyniku działania wód gruntowych. Obejmuje ciąg wyrobisk podziemnych. Jest unikatem w skali regionu.

Szczeliniec Wielki (919 m n.p.m.) – najwyższy szczyt Gór Stołowych. Wraz z Małym Szczelińcem (896 m) wznosi się 150 m nad Karłowem tworząc szeroki, płaski masyw z licznymi wąskimi szczelinami i głębokimi wąwozami (do 18 m), na dnie których do lata leży śnieg.
Dla turystów udostępniony jest Szczeliniec Wielki o większej różnorodności form. W wyniku wietrzenia powstała także grupa skał o kształtach podobnych do zwierząt i ludzi. Można znaleźć „Mamuta”, „Słonia”, „Kwokę”, „Wielbłąda” i wiele innych. Najwyższym punktem Szczelińca jest skała zwana Fotelem Pradziada, na którą wchodzi się po metalowych schodkach. Szczeliniec imponuje ilością i różnorodnością rzeźby skalnej. Uwaga: zimą bez sprzętu alpinistycznego można dojść tylko do schroniska i tarasu z widokiem na Karłów. Zwiedzanie reszty rezerwatu (zwłaszcza Piekiełka i Diabelskiej Kuchni) jest wówczas zabronione.

Kaplica czaszek w Czermnej – osobliwy symbol przemijalności życia, w której zgromadzono około 24 tys. ludzkich czaszek i piszczeli – szczątki ofiar wojen na Ziemi Kłodzkiej, prawdopodobnie z czasów wojny trzydziestoletniej (1618-1648), prusko-austriackiej i szerzących się po niej epidemiach cholery.

Rezerwat Topieliska pod Zieleńcem – został utworzony dla ochrony torfowiska wysokiego. Zespół obecnej roślinności powstał w okresie polodowcowym. Pokład torfu ma dziś ok. 8 m grubości. Rosnący dookoła bór świerkowy nadaje okolicy surowy wygląd, podobny do subarktycznego. Torfowisko to należy do największych torfowisk w Sudetach.
Kępy tego torfowiska budują głównie mchy torfowe. Rosną również na nich drobne krzewinki żurawiny błotnej, modrzewnicy zwyczajnej, wrzosu zwyczajnego, borówki bagiennej, borówki brusznicy i bażyny czarnej. Rosną tam również rosiczki – rośliny owadożerne, mające kwiaty przystosowane do chwytania owadów.
Osobliwością torfowiska jest występowanie brzozy karłowatej, maliny karłowatej, wierzby lapońskiej, a więc reliktowej roślinności polodowcowej, obecnie charakterystycznej dla roślinności koła podbiegunowego.
Dla turystów jest ścieżka dydaktyczna z sześcioma stacjami oraz dwa place wypoczynkowo-rekreacyjne.

Ardspach Skalne Miasta w Czechach, w których okoliczni mieszkańcy szukali schronienia kiedy czuli się zagrożeni w swych domostwach dopiero w XVIII w zostały odkryte przez pierwszych turystów. Turystyczny szlak okrężny ma ok. 4 km. Na jego przejście potrzeba ok. 3 godz.. Idąc przez bajkową krainę Adrszpachu podziwiać będziemy Głowę Cukru, Dzban, Kochanków, Ząb, Rynek Słonia i wiele innych form skalnych. Rejs TITANIKIEM II po Skalnym Jeziorku to także niezapomniane przeżycie.